Συρίγος, Μελέτιος

Ιεροκήρυκας και συγγραφέας (Χάνδακας Κρήτης 1586 - Κωνσταντινούπολη 1664). Μαθητής του Μελέτιου Βλαστού στο σιναϊτικό μετόχι του Χάνδακα (Ηρακλείου) και του Θεόφιλου Κορυδαλλέα στη Βενετία (γύρω στα 1610), σπουδαστής της ιατρικής στο πανεπιστήμιο της Πάντοβας αργότερα, ο Σ. απόχτησε γερή μόρφωση, αλλά δεν κατόρθωσε να πάρει το δίπλωμα του γιατρού. Επέστρεψε στην Κρήτη, έγινε μοναχός και ηγούμενος στις μονές Αγκαράθου και Απεζανών και επιδόθηκε με τόσο πάθος σε αντικαθολικά κηρύγματα, που οι βενετικές αρχές τον απέλασαν από την Κρήτη (1627). Κατάφυγε τότε στην Αίγυπτο, από όπου το 1630 τον κάλεσε ο πατριάρχης Κύριλλος Λούκαρης στην Κωνσταντινούπολη. Συνέχισε εκεί τα κηρύγματα του στις εκκλησίες της Πόλης και του Γαλατά κι ονομάστηκε «διδάσκαλος της Μεγάλης Εκκλησίας». Χρησιμοποιήθηκε επίσης σε διάφορες αποστολές: Στη Μολδαβία (1632, 1635-7), όπου συνδέθηκε φιλικά με τον ηγεμόνα Βασίλειο Λούπου κι όπου αργότερα, στην πανορθόδοξη σύνοδο του Ιάσιου (1642), υπήρξε ο κύριος «θεολογικός εγκέφαλος». Επισκέφτηκε επίσης το Κίεβο (1643), προσκαλεσμένος από το διάσημο θεολόγο και μητροπολίτη της πόλης Πέτρο Μογΐλα. Αδιάλλακτος κι επιθετικός όπως ήταν, ο Σ. ήρθε συχνά σε οξύτατη αντίθεση με παράγοντες του πατριαρχείου κι αναγκάστηκε πολλές φορές να αυτοεξοριστεί στα Μουδανιά και στην Κίο της Βιθυνίας (1640, 1646, 1648-9). Αντινομίες δε λείπουν από τη ζωή του. Πολλαπλά ευεργετημένος από τον πατριάρχη Κύριλλο Λούκαρη, ο Σ. ανακάλυψε ξαφνικά ότι ο προστάτης του ήταν αιρετικός, την επομένη ακριβώς της δολοφονίας του. Από τότε έγινε ηγέτης των αντιλουκαρικών, καταδίκασε με δριμύτητα τη μετάφραση της Καινής Διαθήκης που εκδόθηκε με πρωτοβουλία του Λούκαρη και στηλίτευε ως αιρετικούς τους συνεργάτες του τραγικού πατριάρχη, ιδίως τον άλλοτε δάσκαλό του και διευθυντή τότε της Πατριαρχικής Σχολής Θεόφιλο Κορυδαλλέα. Η αιτία της καταφοράς του κατά του Αθηναίου φιλόσοφου φαίνεται ότι ήταν στην πραγματικότητα επαγγελματική: ο Σ. είχε ιδρύσει ένα σχολείο στον Γαλατά της Κωνσταντινούπολης, το οποίο όμως έκλεισε σύντομα, γιατί οι σπουδαστές προτιμούσαν να παρακολουθούν τα μαθήματα του φιλελεύθερου Κορυδαλλέα. Ωστόσο ο Σ. είναι ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες θεολόγους και συγγραφείς του17ου αι. Εκτός από μεταφράσεις θεολογικών και νομικών συγγραμμάτων στην κοινή ελληνική (του Ωριγένη του Ιωάννη Καντακουζηνού, της Νομικής Επιτομής, των Νεαρών του Ιουστιανιανού κ.ά.) έγραψε δογματικές πραγματείες (κατά της Ομολογίας του Κύριλλου Λούκαρη κ.ά.) και διηγήσεις περί του μαρτυρίου είκοσι νεομαρτύρων της εποχής του. Τα τελευταία αυτά κείμενα –ανέκδοτα τα περισσότερα– είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα ως ιστορικές πηγές. Δεκάδες διδαχές του, σε λόγια γλώσσα, είναι ακόμα ανέκδοτες.